بروزرسانی: 23 آبان 1404
تغذیه در شیمی درمانی سرطان سینه؛ راهی برای بهبود
شاید برایتان پیش آمده باشد که در میانه یک روز پر از نگرانی و درمان های سخت، دلتان بخواهد کمی درباره تغذیه ای که می تواند حالتان را بهتر کند بدانید. باور کنید، تغذیه در دوران شیمی درمانی سرطان سینه فقط یک حرف نیست؛ بلکه می تواند همان کلید طلایی باشد که انرژی و روحیه تان را حفظ کند. من این مسیر را از نزدیک دیدم و شنیدم، از افرادی که در تهران و دور و بر من با این بیماری مبارزه کردند. حالا می خواهم با شما درباره واقعیت هایی حرف بزنم که شاید کمتر جایی به آن پرداخته شده باشد. یعنی چگونه با تغذیه درست می توانیم شیمی درمانی را راحت تر تجربه کنیم و بهبود سریع تری داشته باشیم؟
چرا تغذیه در دوران شیمی درمانی این قدر مهم است؟
بدن ما در شیمی درمانی مثل میدان جنگ است؛ هر سلولی که خورده می شود، هر دوز دارویی که مصرف می کنیم، نیاز به بازسازی دارد. درست مثل اینکه وقتی یک ساختمان خراب می شود، باید مصالح تازه درست و به موقع وارد شود. اگر تغذیه نادرست باشد، این ساختمان (بدن شما) نه تنها بازسازی نمی شود، بلکه ضعیف تر هم می شود. مطالعات مختلف نشان داده اند تغذیه مناسب در شیمی درمانی باعث می شود سیستم ایمنی قوی تر عمل کند (National Cancer Institute, 2023). این موضوع به شما کمک می کند حتی عوارض جانبی مثل تهوع و ضعف کاهش پیدا کند. مثلا فکرش را بکنید، وقتی تهوع شدید دارید، یک وعده غذای سبک و مقوی چقدر می تواند حال تان را بهتر کند.
مواد مغذی کلیدی که بدن در این زمان نیاز دارد
پروتئین ها، ویتامین ها، املاح معدنی، و مایعات کافی نقش بزرگی دارند. شاید بگویید: "چطور می توانم در حالی که تهوع دارم پروتئین بخورم؟!"، من می فهمم، این شرایط واقعا سخت است. اما به جای اینکه به غذاهای سنگین فکر کنید، می توانید از سوپ های سبک با مرغ یا لوبیا، تخم مرغ آب پز، یا حتی اسموتی های میوه ای با مقداری پودر پروتئین استفاده کنید. تحقیقات مؤسسه تغذیه ایران می گویند افزایش مصرف پروتئین به حفظ توده عضلانی کمک زیادی می کند (Iranian Journal of Nutrition, 2022).
چگونه با غذاهای محلی و خانگی این نیازها را تأمین کنیم؟
چیزی که من همیشه به دوستان می گویم این است که به خاطر شرایط درمان عجله نکنید بریزید دنبال مکمل های خارجی و غلیظ. همین آش ساده خانگی با سبزی های تازه و زردچوبه می تواند یک بمب ویتامینی باشد. مثلا خورشت بادمجان، سوپ جو، یا سالاد شیرازی همراه با روغن زیتون. طبیعتا گاهی اوقات شدت بیماری به حدی است که باید با پزشک یا متخصص تغذیه مشورت کرد، اما همیشه سعی کنید مواد غذایی تازه و طبیعی انتخاب کنید. من خودم وقتی مادرم شیمی درمانی داشت، هر روز برایش آش رشته خونگی می پختم که کلی انرژی می داد.
نکته ای درباره مصرف مایعات در شیمی درمانی
افزایش مصرف مایعات مسئله ای است که اغلب فراموش می شود. بدن برای دفع سموم و داروها به آب زیادی نیاز دارد. جالب است بدانید از بین 70 درصد از وزن بدن، حدود 60 درصدش را آب تشکیل می دهد! با اینکه ممکن است بعضی از بیماران در طی درمان به دلیل حالت تهوع یا مشکلات دهانی کمتر آب بخورند، باید سعی کنند هر جور شده روزانه حداقل 8 لیوان آب یا چای کم رنگ بنوشند. این توصیه توسط انجمن سرطان آمریکا نیز تأیید شده است (American Cancer Society, 2022).
غذاهای ممنوع یا باید کمتر مصرف شوند
از طرف دیگر، باید مراقب مواد غذایی بود که ممکن است عوارض جانبی شیمی درمانی را بیشتر کنند. مثلا غذاهای چرب، سرخ کردنی و خیلی پرادویه. همینطور خوردن زیاد قند و شیرینی، به ویژه در افرادی که اشتهایشان کم شده، نباید باعث شود یکدفعه فقط به کیک و شیرینی روی بیاورند! زیرا این ها باعث افزایش التهاب و ضعف بدن می شوند. یکی از منابع معتبر می گوید اجتناب از غذاهای فرآوری شده و استفاده از غذاهای تازه و خانگی باعث بهبود کیفیت زندگی بیماران می شود (Journal of Clinical Oncology, 2021).
می دانم که حرف زدن در مورد این موضوعات سخت است اما عدم توجه به تغذیه می تواند نتیجه درمان را تحت تاثیر قرار دهد. زنان بسیاری که با سرطان سینه مبارزه کردند، گفته اند وقتی رژیم غذایی اصولی داشته اند، بهتر توانسته اند با عوارض کنار بیایند و زودتر انرژی شان را بازیابی کنند.
اگر بخواهم واقعیت را بگویم، تغذیه فقط از نظر علمی مهم نیست؛ بلکه جنبه روانی قدرتمندی دارد. اینکه خودتان کنترل چیزی را در دست دارید، موجب امید و پشتکار می شود. پس اگر شما یا کسی که دوستش دارید در مسیر شیمی درمانی سرطان سینه است، به تغذیه به چشم یک «هم رزمی» نگاه کنید که کنار تیم درمان، به شما کمک می کند برنده شوید.
جمع بندی و توصیه های نهایی برای تغذیه در شیمی درمانی
خلاصه که، تغذیه مناسب در دوره شیمی درمانی سرطان سینه می تواند به حفظ وزن، تقویت سیستم ایمنی و کاهش عوارض جانبی کمک کند. پروتئین کافی، مصرف میوه و سبزیجات تازه، مایعات زیاد، و اجتناب از غذاهای ناسالم، سه اصل مهم هستند. شاید نیاز به صبر و آزمون داشته باشید تا ببینید کدام غذاها بیشتر به شما می سازند. هرچند که شرایط هر فرد متفاوت است، اما با رعایت این اصول می توانید کیفیت زندگی تان را به شدت بهبود ببخشید.
در پایان، می خواهم یک نقل قول از دکتر سوزان فاولو، متخصص تغذیه سرطان در آمریکا، با شما به اشتراک بگذارم: "تغذیه درمانی تنها خوردن غذا نیست، بلکه تغذیه ای است که امید را زنده نگه می دارد و به بدن فرصت مبارزه می دهد."
پس بیایید این رویکرد را به زندگی خودمان و عزیزان مان هدیه کنیم.
سوالات متداول درباره تغذیه در شیمی درمانی سرطان سینه
- آیا مصرف مکمل های ویتامینی در دوران شیمی درمانی مفید است؟
مصرف مکمل ها باید تحت نظر پزشک یا متخصص تغذیه باشد زیرا می تواند با درمان تداخل داشته باشد. - چه غذایی برای کاهش تهوع در شیمی درمانی بهتر است؟
غذاهای سبک، مثل کراکر، موز، و سوپ های رقیق معمولاً بهتر تحمل می شوند. - آیا می توانم در دوران شیمی درمانی گوشت بخورم؟
بله، گوشت های سفید مثل مرغ و ماهی منابع خوبی از پروتئین هستند، به شرطی سبک و با روش پخت مناسب مصرف شوند. - چه مقدار آب در روز باید بنوشم؟
حداقل 8 لیوان یا معادل 2 لیتر مصرف مایعات توصیه شده است مگر پزشک توصیه دیگری داشته باشد. - آیا تغذیه می تواند به بهبود عوارض جانبی شیمی درمانی کمک کند؟
بله، تغذیه مناسب می تواند عوارضی مثل خستگی، ضعف و تهوع را کاهش دهد و کیفیت زندگی را بهتر کند.
خلاصه نکات مهم در قالب جدول
| موضوع | نکته کلیدی | توضیح |
|---|---|---|
| اهمیت تغذیه | تقویت سیستم ایمنی و کاهش عوارض | تغذیه صحیح کمک می کند بدن بهتر با شیمی درمانی مقابله کند |
| مواد مغذی ضروری | پروتئین، ویتامین ها و مایعات | برای بازسازی سلول ها و حفظ انرژی ضروری اند |
| غذاهای مناسب | غذاهای خانگی، سبک و طبیعی | مانند سوپ، مرغ، سبزیجات تازه و میوه ها |
| مصرف مایعات | حداقل 8 لیوان آب در روز | برای دفع سموم و بهبود عملکرد بدن ضروری است |
| غذاهای ممنوع | غذاهای چرب، پرادویه و فرآوری شده | ممکن است عوارض شیمی درمانی را تشدید کنند |
امیدوارم این مقاله به شما الهام و اطلاعات لازم را داده باشد تا بتوانید با تغذیه مناسب، حتی در سخت ترین روزهای شیمی درمانی هم گامی به سوی بهبود و زندگی بهتر بردارید. همیشه یادتان باشد؛ تغذیه فقط غذا خوردن نیست، بلکه ابزاری قدرتمند برای مبارزه با سرطان است.